Ben je op zoek naar passagiers die tussen 1920 en 1940 met de Holland-Amerika Lijn (HAL) hebben gereisd? Vanaf nu kun je de passagierslijsten uit deze periode bekijken via de websites van het Stadsarchief Rotterdam en WieWasWie.
Afb. header. Het ms Nieuw Amsterdam op de Nieuwe Waterweg in Rotterdam, 1938. Foto F.H. van Dijk/ Stadsarchief Rotterdam.
Vrijwilligers
Voor dit gezamenlijke project van Stadsarchief Rotterdam en CBG|Centrum voor familiegeschiedenis hebben zich vele vrijwilligers van het crowdsourcing-platform Vele Handen ingezet. Zonder de hulp van ruim 1.600 vrijwilligers had het project niet tot stand kunnen komen. Hulde aan alle vrijwilligers!
Buiten oorlogstijd
Voor de Tweede Wereldoorlog was de groep passagiers divers. Er waren migranten die Nederland verlieten om overzee een nieuw leven op te bouwen. Daarnaast waren er ook ’heimwee klanten’, die zich al vroeg in de nieuwe wereld hadden gesetteld en nu voor familiebezoek terugkwamen. De groep vluchtelingen uit Duitsland en Oost-Europa nam vanwege politieke en religieuze redenen toe, zeker nadat Hitler in 1932 de verkiezingen won en na de Kristallnacht van 1938.
De familie H. Cohen vertrok nog net op tijd: op 1 maart 1940 voeren zij met de Westernland van Rotterdam naar New York. De drie volwassenen hadden geboekt bij het HAL-kantoor in Amsterdam. Op hun passagierslijst staat de notitie ‘comité’. Het Comité voor Joodsche Vluchtelingen in Amsterdam bood ook hulp bij emigratie.
Afb. 1. Passagierslijst van de Westernland van 1 maart 1940 waarop onder andere de familie H. Cohen is vermeld. Stadsarchief Rotterdam.
1940-1945
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de schepen van de HAL ingezet voor de geallieerde oorlogsvoering. Ze deden dienst als troepentransportschip, of werden gebruikt voor het vervoer van wapens of brandstof. Na de oorlog werden vooral soldaten en bijvoorbeeld mensen uit de Japanse interneringskampen gerepatrieerd. Het eerste schip met ‘gewone’ passagiers dat na de oorlog uit Rotterdam vertrok is de Westerdam op 28 juni 1946.
Fotograaf aan boord
Op 10 mei 1938 meldde de van oorsprong Hongaarse fotograve Eva Besnyö (1910-2003) zich voor vertrek naar New York. In opdracht van de HAL scheepte Besnyö in op de Nieuw Amsterdam en legde zij de maiden voyage van het nieuwe vlaggenschip vast. Tevens was zij een van de meer dan zestig kunstenaars die mee hadden gewerkt aan de inrichting van de Nieuw Amsterdam. In de rookzaal derde klasse verzorgde Besnyö een negen meter lange fotowand met tien foto’s rond het thema ‘Nederland’.
Enkele foto's van Eva Besynö:
Inladen auto’s
Aankomst in New York
Fotowand rookzaal derde klasse
Afb. 2. Voorbereidingen voor de tewaterlating van de Nieuw Amsterdam op het terrein van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, 10 april 1937.
Collectie Rotterdamsche Droogdok Maatschappij/ Stadsarchief Rotterdam.
Een oom en tante in Canada?
Met deze aanvulling tot en met 1940 staat nu twee derde van alle passagierslijsten van de HAL online. Aan het eind van 2021 hopen we de jaren 1946-1969 te publiceren. Die scans staan vol met de namen van Nederlanders die in de jaren vijftig naar Amerika en Canada emigreerden en met toeristen die in de jaren zestig meegingen op de zeer populaire ‘rond-de-wereld’ cruises . Nog even wachten dus...
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Stichting Droom en Daad en Cruise Port Rotterdam
Voor wat, hoort wat!
Hoewel het invoeren via Vele Handen vrijwilligerswerk is - dat bovendien heel erg leuk en verslavend is - willen we graag wat terugdoen. Per ingevoerde scan verdien je punten die je kunt inwisselen voor een beloning. Klik hier voor meer informatie over de beloningen.
