Het afgelopen jaar zijn de Duitse huwelijksakten met behulp van vele vrijwilligers geïndexeerd. De akten bieden een mooie ingang voor het onderzoek naar voorouders die voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitsland zijn getrouwd, en mogelijk daar hun wortels hadden. De collectie is nu raadpleegbaar via WieWasWie.
Afb. header. Bruidspaar in de woonkamer, ca. 1945. Stadsarchief Rotterdam, Collectie F.H. van Dijk.
De verzameling Duitse huwelijksakten bestaat voor ongeveer 40% uit afschriften van in Duitsland voltrokken huwelijken van Nederlanders die tijdens de oorlogsjaren – al dan niet gedwongen – in Duitsland verbleven. De overige 60% bestaat uit akten die van vóór de oorlog dateren, soms zelfs zo ver terug als 1871. Al deze kopieën zijn na afloop van de Tweede Wereldoorlog in opdracht van de geallieerden opgesteld door Duitse gemeenteambtenaren. In de collectie van het CBG bevinden zich in totaal 7.371 huwelijksakten, die samen 22.499 persoonsvermeldingen bevatten.
Belangrijke bron
Een groot deel van de huwelijken wordt gevormd door de ‘oorlogshuwelijken’ van Nederlandse mannen en vrouwen die in Duitsland tewerkgesteld waren. Naast de namen, geboortedata en geboorteplaats van het bruidspaar werden vaak ook gegevens over beroep en religie, en soms de namen van de ouders vermeld. Hiermee vormen de huwelijksakten een belangrijke bron voor persoonsgegevens.
De Duitse huwelijksakten zijn eenvoudig te doorzoeken op persoonsnaam of plaatsnaam. Daarnaast kan de hele collectie worden weergegeven door onder ‘Uitgebreid zoeken’ bij ‘Land’ Wereld te selecteren, en vervolgens bij ‘Regio’ Duitsland. Daarna kan je nog op documenttype BS Huwelijk filteren. Let er wel op dat de vermelde aktedatum verwijst naar de datum waarop de akte is gekopieerd. De dag waarop het huwelijk is voltrokken, staat vermeld onder ‘gebeurtenis’.
Afb. 1. Akte van het huwelijk van Pieter Jacob van Ommen en Franziska Antonia Hornö, gesloten op 27 oktober 1945 in Neu-Isenburg.
CBG Verzamelingen/ WieWasWie.
Huishoudelijke hulp in Hamburg
In de fabrieken waar de Nederlandse mannen werkzaam waren, werden ook Duitse, Poolse, Russische en Nederlandse vrouwen tewerkgesteld. En ook in oorlogstijd bloeide op de werkvloer de liefde zo nu en dan op. Zo ontmoette de Leidenaar Pieter Boekwijt in Wiesbaden, waar hij in de Glyco Machinefabriek tewerk was gesteld, de Duitse Erna Eichmann. Op 23 juni 1945 traden zij hier in het huwelijk. De Amsterdamse Elisabeth Janse Kok die als hulp in de huishouding in Hamburg werkte, ontmoette in deze stad ingenieur Werner Döbbel. Het stel trouwde in juni 1945, een jaar later liet Janse Kok zich uitschrijven in Amsterdam om definitief in Hamburg te gaan wonen.
Soms kan uit de vermelde beroepen op de huwelijksakten eveneens worden afgeleid dat de echtelieden elkaar hoogstwaarschijnlijk op de werkvloer hebben ontmoet. Zo trouwde Dreher (draaier) Rutgerus Visser in Zwickau met Fräserin (freser) Arika Schädlich. In deze stad werd in de fabriek van Auto-Union (een voorloper van Audi) dwangarbeid verricht. Ook Dolmetscher (tolk) Louis Boekhout en de Poolse stenotypiste Charlotte Krzok hebben elkaar vermoedelijk tijdens het werk ontmoet.
Verder lezen
CBG kennispagina's over onderzoek naar uw familie tijdens de Tweede Wereldoorlog: themapagina Tweede Wereldoorlog en Gedenkboeken Tweede Wereldoorlog.
Genealogisch onderzoek in Duitsland: Verein für Computergenealogie.
